عملکرد و نقش کلاچ خودرو چیست؟

کلاچ خودرو چیست؟

کلاچ یک کلمه انگلیسی Clutch به معنای اتصال و یا چیزی است که مسئول برقراری اتصال می باشد. راننده یک خودرو با استفاده از کلاچ اتصال بین جعبه دنده و موتور را قطع می کند: موتور روشن است، چرخ دنده ها در جعبه دنده نمی چرخند و خودروی در حال حرکت با شتابی که دارد به حرکت خود ادامه می دهد. در واقع می توان گفت، وظیفه اصلی کلاچ مدیریت انتقال نیرو از موتور به چرخ ها می باشد.

کلاچ در خودروها دو وظیفه عمده دارد یکی هم دور کردن جعبه دنده و شفت موتور به منظور تعویض دنده و دیگری توقف خورو بدون خاموش شدن موتور. در یک خودرو به دلیل اینکه شفت موتور پیوسته در حال چرخش است اما چرخ خودرو گاهی بایستی متوقف شود،احتیاج به یک کلاچ است. به منظور توقف خودرو بدون خاموش کردن موتور ، چرخ ها نیازمند این هستند که ارتباطشان از موتور برای لحظاتی قطع شود.

سیستم انتقال در خودرو از اجزای بسیاری نظیر گیربکس ،دیسک و صفحه ،دیفرانیسل و غیره تشکیل شده است .به عبارتی قدرت موتور که از حرکت طولی پیستون ایجاد شده توسط میل لنگ به حرکت دورانی تبدیل می گردد و توسط دیسک و صفحه به جعبه دنده منتقل شده و پس از اعمال ضریب دنده مناسب به دیفرانسیل منتقل می گردد و  قدرت نهایتا به چرخها خواهد رسید.

اما زمان هایی وجود دارد که راننده نیاز ندارد قدرت موتور به چرخ منتقل گردد مانند وقتی پشت چراغ قرمز متوقف است و  یا در حال کاهش سرعت می باشد. اینجاست که باید ارتباط موجود میان موتور و سیستم انتقال قدرت به نحوی قطع گردد. این وظیفه خطیر بر عهده سیستمی به نام کلاچ نهاده شده است. دیسک و صفحه نیز توسط مکانسیم خاصی در خودرهای مجهز به دنده دستی به پدال کلاچ متصل شده است.

از این رو زمانی که راننده پای خودرو را روی کلاچ قرار می دهد دیسک و صفحه از فلای ویل جدا شده و ارتباط موتور با جعبه دنده بطور کامل قطع می گردد و وقتی پدال کلاچ رها می شود دوباره این ارتباط برقرار می گردد.

قطعات تشکیل دهنده کلاچ خودرو

کلاچ در حقیقت اولین قطعه‌ی مکانیکی در سیستم انتقال قدرت خودروها است که وظیفه‌ی قطع و وصل ارتباط محور خروجی پیشرانه با محور جعبه‌دنده را برعهده دارد. نیروی تولید شده توسط پیشرانه به‌طور مستقیم از طریق میل‌لنگ به چرخ طیار (Flywheel) منتقل می‌شود.

فلایول

فلایویل یا چرخ طیار یک دیسک فلزی بزرگ با جرم زیاد است که وظیفه‌اش انتقال گشتاور پیشرانه به جعبه‌دنده است و کلاچ دقیقاً میان این دو قسمت نصب می‌شود تا وظیفه‌ی قطع و وصل انتقال گشتاور را برعهده بگیرد. کلاچ به‌طور کلی از چهار بخش اصلی تشکیل شده است که در ادامه به معرفی هر یک پرداخته شده است.

صفحه (دیسک) کلاچ

قطعه‌ای دایره‌ای که سطح دو طرف آن با ماده‌ای با ضریب اصطکاک بالا (لنت‌های صفحه کلاچ) پوشیده شده است. این صفحه به‌طور مستقیم روی چرخ طیار نصب می‌شود و عملکرد آن بسیار شبیه لنت‌های ترمز است. در مرکز این دیسک صفحه‌ی ارتعاش‌گیر نصب می‌شود که به کمک فنرهای پیچشی ارتعاشات و ضربه‌های ناشی از انتقال آنی گشتاور پیشرانه را حذف می‌کند تا در هنگام تعویض دنده یا آغاز حرکت از حالت سکون، میزان تقه زدن خودرو تا حد زیادی کاهش یابد.

لذا دیسک و صفحه را باید یکی از پرکاربردترین و همچنین درگیر ترین قطعات مصرفی خود دانست که دارای عمر محدودی است. اما تشخیص تمام شدن دیسک و صفحه از لحاظ دیداری بسیار مشکل است چرا که این قطعات در محفظه سربسته جلوی گیربکس تعبیه شده و امکان بازدید ندارد.