اجزای کلاچ و عملکرد سیستم کلاچ خودرو + علائم خرابی صفحه کلاچ + زمان تعویض

کِلاچ یا کِلاژ (Clutch) نام یکی از قطعات مهم خودرو است. ریشه لغوی کلاچ یک کلمه انگلیسی به معنی اتصال است. لیکن معنی رایج آن به وسیلهای اطلاق میگردد که عمل اتصال یا قطع کردن را انجام میدهد. در این مقاله قصد داریم شما را با سه مبحث آشنا کنید: اجزای کلاچ ماشین و عملکرد آن، علائم دلایل خرابی صفحه کلاچ خودرو و زمان تعویض صفحه کلاچ. پس با فروشگاه اینترنتی لوازم یدکی شبدیزمارکت همراه باشید.
کلاچ وسیلهای است برای تنظیم میزان انتقال نیرو از موتور به چرخها که نیرو را با توجه به ضریب دنده بین چرخهای خودرو تقسیم میکند. در خودروهایی که از گیربکس دستی بهره میبرند، راننده با فشردن پدال کلاچ در واقع انتقال نیرو را از موتور به گیربکس قطع میکند و همین امر باعث میشود راننده بتواند ضریب دنده خودرو را تغییر دهد و میزان نیروی منتقل شده به چرخها را کم یا زیاد کند.
انواع کلاچ بر اساس نوع گیربکس و سیستم انتقال نیرو
کلاچ بدون لغزش
این نوع کلاچها معمولترین نوع کلاچ است که در خودروهای شهری از آن استفاده میشود. کلاچهای بدون لغزش به دو حالت “کاملا درگیر” و “خلاصی” در سیستم گیربکس قرار میگیرند و همانطور که از نام آن مشخص است، هیچگونه لغزش و ساییدگی ندارد.
کلاچ اصطکاکی
این کلاچ با استفاده از دو صفحه عاج دار عمل میکند. به دلیل ضریب اصطکاک صفحات کلاچ اصطکاکی، این کلاچ همیشه به صورت کامل درگیر میشود. کلاچ اصطکاکی به دو شکل مخروطی و دیسکی مورد استفاده قرار میگیرد.
در کلاچهای اصطکاکی مخروطی، صفحات درگیر شونده به شکل مخروط هستند و گشتاور میان دو صفحه مخروطی انتقال پیدا میکند. کلاچهای اصطکاکی دیسکی که خود به چند دسته تقسیم میشوند، از صفحات مسطح برای درگیری کامل استفاده میکنند و نیروی گشتاور را به صورت گریز از مرکز منتقل میکنند.
کلاچهای یک طرفه
در کلاچهای یک طرفه نیروی گشتاور در یک جهت انتقال پیدا میکند و در گردشهای تک جهته، مانند کلاچهای بدون لغزش عمل میکنند، اما اگر چرخش در جهات دیگر صورت بگیرد، کلاچهای یکطرفه نیرویی را منتقل نمیکنند.
کلاچهای هیدرولیک
صفحات در کلاچهای هیدرولیک با استفاده از یک سیال، نیروی گشتاور را منتقل میکنند. به دلیل تغییر فضا در سیستم کلاچهای هیدرولیک، معمولا جا به جایی نیرو کندتر از مابقی کلاچها صورت میگیرد.
اجزای کلاچ
قطعات کلاچ عبارتند از: صفحه کلاچ، دو شاخه کلاچ، صفحه فلایویل، بلبرینگ کلاچ، اهرم، شاخکها، صفحهدهنده و دیسک کلاچ که از یک کاسه مانند از نوع چدن تشکیل شده است
عملکرد کلاچ
کارکرد سیستم کلاچ ماشین از دو بخش تشکیل می شود:
۱- انتقال قدرت مطمئن بدون لرز
۲- قطع و وصل حرکت در مواقع لزوم
توسط فشار پای راننده به پدال کلاچ نیروی وارده از طریق اهرم بندی یا فشار هیدرولیکی به دو شاخه کلاچ سپس به بلبرینگ کلاچ آنگاه به فنر خورشیدی دیسک کلاچ منتقل شده و در نتیجه صفحه فشار دهنده به عقب کشیده شده و صفحه کلاچ از فلایویل جدا و در نتیجه انتقال نیروی موتور به گیربکس قطع میشود و با رها کردن مجدد پدال کلاچ ، فنرخورشیدی و صفحه فشار دهنده دیسک، صفحه کلاچ را مجدداً به فلایویل محکم چسبانده و در نتیجه نیروی موتور انتقال پیدا می کند.
ایرادات سیستم کلاچ خودرو
لرزیدن خودرو هنگام رها کردن کلاچ یکی از ایرادات سیستم کلاچ می باشد. زمانی که توپی صفحه کلاچ فنریت خود را از دست می دهد و به اصطلاح در زمان خسته شدن توپی صفحه «کلاچ»، آن نیرویی که به صفحه «کلاچ» خودرو وارد می شود خنثی می گردد و همین موضوع سبب لرزیدن خودرو در هنگام شروع حرکت می شود.
این موضوع در خصوص خرابی فنرهای صفحه فشاردهنده دیسک هم صادق است. اگر صفحه کلاچ به صورت کلی تعویض گردد این عیب مذکور برطرف خواهد شد و دیگر موضوع حل می شود.
بکسواد کلاچ: بهعلت تمام شدن لنت صفحه کلاچ یا چرب شدن لنت، «کلاچ» بکسواد کرده و در نتیجه نیروی موتور به یکدیگر بهطور کامل منتقل نمیشود. برای رفع این عیب باید اقدام به تعویض لنت و رفع چربی روی لنت کرد.
فرسایش بلبرینگ کلاچ : در اثر نیم کلاچ گرفتن زیاد و استفاده بی مورد از پدال و قرار دادن پا روی آن ناشی می شود. در این حالت هنگام کلاچ گرفتن صدای بلبرینگ قابل شنیدن است.
مواردی که عمر صفحه کلاچ را کمتر می کند
صفحه کلاچ یک قطعه مصرفی است و دیر یا زود به اتمام می رسد.در هنگام رانندگی، هرگز پای خود را روی کلاچ نگذارید، پس از تعویض دنده، پای خود را از روی پدال بردارید. حتی تماس اندک پای شما با پدال کلاچ، عمر صفحه کلاچ را کاهش می دهد.
موارد زیر سبب کاهش عمر صفحه کلاچ خودرو خواهد شد:
- رانندگی با شتاب زیاد
- فشار آوردن به موتور در سر بالایی
- تعداد زیاد سرنشینان خودرو
- گذاشتن پا روی پدال کلاچ در حین رانندگی
دلایل خرابی صفحه کلاچ خودرو
نسبت به نوع رانندگی و شرایط خودرو صفحه کلاچ پس از گذشت ۵۰ تا ۶۰ هزار کیلومتر نیاز به رگلاژ یا تعویض دارد. البته این میزان کارکرد به شیوه رانندگی شما بستگی دارد.
زمانی که مانند بسیاری از رانندگان مبتدی پای خود را در هنگام حرکت نیز روی کلاچ نگه میدارید تا در موقع ضرورت با سرعت بیشتری آن را فشار دهید عملاً موجب درگیر شدن کلاچ میشوید که در طولانی مدت عمر این قطعه را کاهش میدهد.
از سوی دیگر رانندگانی که در مسیرهای برون شهری تردد میکنند کمتر نیاز به تعویض دنده پیدا میکنند که در نتیجه عمر صفحه کلاچ تا ۷۰ یا ۸۰ هزار کیلومتر نیز افزایش مییابد. در مقابل تردد فراوان در مسیرهای شهری به دلیل ترمز و تعویض دنده زیاد عمر صفحه کلاچ نصف میکند.
با وجود آنکه امروزه بخش قابل توجهی از خودروها مجهز به گیربکس اتوماتیک شده اند اما در مقابل هنوز تعداد زیادی از خودروها نیز از گیربکس دستی استفاده می کنند. در چنین خودروهایی عملکرد صحیح مجموعه کلاچ به نوع استفاده راننده بستگی دارد.
در واقع صفحه کلاچ یک خودرو گیربکس دستی اگر به درستی مورد استفاده قرار گیرد می تواند عمر طولانی تری نسبت به مدل های اتوماتیک داشته باشد.
خرابی صفحه کلاچ در واقع بیشتر به دلیل اشتباهاتی است که به دلیل تکرار مداوم به یک عادت غلط در رانندگی تبدیل شده است. این عوامل به شرح زیر هستند:
استفاده مداوم از کلاچ
استفاده بی مورد و مداوم از کلاچ خودرو از جمله عادت های غلط در رانندگی است که معمولا غیر عمدی انجام می شود. در واقع بسیاری از رانندگان حتی تصور هم نمی کنند که اشتباهی در کلاچ گیری مرتکب شده اند.
بهتر است بدانید تا زمانی که پدال کلاچ را زیر پای خود فشار می دهید در حقیقت از آن استفاده می کنید. رها نکردن کلاچ به ویژه در ترافیک باعث استهلاک آن می شود. از این رو، پس از تعویض دنده پای خود را به طور کامل از روی کلاچ بردارید.
توقف خودرو در سربالایی با کمک کلاچ
بسیاری از رانندگان عادت دارند در سر بالایی ها برای استفاده کمتر از لنت های ترمز از پدال کلاچ برای توقف خودرو استفاده کنند. این کار اگرچه در ظاهر طول عمر ترمز شما را بیشتر می کند اما در واقع به صفحه کلاچ خودرو فشار زیادی می آورد و باعث ایجاد آسیب های شدید در آن می شود.
تعویض نادرست دنده
تعویض دنده بدون کلاچ یا کامل نکردن تعویض دنده پیش از برداشتن پا از روی کلاچ نیز یکی دیگر از دلایل خرابی صفحه کلاچ خودروی شماست. این کار باعث گرفتگی و کج شدن دیسک و صفحه و ایجاد گرما و فرسودگی قطعات صفحه کلاچ می شود. توصیه می کنیم تا هنگامی که دنده به طور کامل جا نرفته است پای خود را از روی پدال کلاچ برندارید.
سوزاندن صفحه کلاچ
هر چند سوزاندن صفحه اتفاق نادری است که برای کمتر خودرویی ممکن است اتفاق بیافتد اما دلایل مشهود و آشنایی دارد. وزن بالای سرنشینان خودرو یا حمل بارهای سنگین با آن از جمله دلایل سوختن صفحه کلاچ است. باید دقت کنید که در هنگام حمل اجسام سنگین با خودرو سواری خود به آرامی دنده را تعویض کنید.
همچنین تیک آف زدن یا حرکت لاستیک های خودرو در حالت درجا نیز اگرچه هیجان زیادی به شما القا می کند اما می تواند صفحه کلاچ تحت فشار زیادی قرار دهد. این عمل هر قدر هم ماهرانه انجام شود از فشاری که به صفحه کلاچ وارد می سازد نمی کاهد.
علائم خرابی صفحه کلاچ خودرو
اگر خودروی شما در سربالایی نیروی زیادی از دست می دهد و توان بالا رفتن را ندارد صفحه کلاچ شما نیاز به تعویض دارد.
در حالت سکون خودرو را در دنده دو قرار دهید و با فشار دادن پدال گاز شروع به حرکت کنید. اگر خودروی شما خاموش نشد و به حرکت ادامه داد یعنی دیسک و صفحه آن خراب شده و باید تعویض شود. در مقابل اگر خودرو خاموش شود به معنای سالم بودن صفحه کلاچ ماشین شماست.
همچنین می توانید خودروی خود را در هنگام حرکت با سرعت ۲۰ کیلومتر روی دنده چهار دهید و پدال گاز را فشار دهید. اگر موتور خودرو صدا افتاد و خودروی شما شتاب ناگهانی نگرفت صفحه کلاچ آن سالم است. در غیر این صورت اگر ماشین پرش داشت و به شکلی ناگهانی شتاب گرفت نیاز به تعویض دیسک و صفحه کلاچ دارد.
افزون بر این، سخت جا رفتن دنده ۱ و دنده عقب نیز یکی دیگر از علائم خرابی صفحه کلاچ است. دقت کنید که اگر تمامی دنده های خودرو به سختی جا می رود احتمالا روغن گیربکس آن تمام شده است.
نشانه های تعویض دیسک و صفحه کلاچ
۱ – به لرزه افتادن موتور و اتاق خودرو وقتی ماشین را در دنده ۱ گذاشته و کلاچ را رها میکنیم، این یک نشانه واضح و کامل برای تعویض دیسک خودرو است.
۲ – وقتی ماشین در حال سکون است دنده را در ۲ قرار داده و کلاچ را رها میکنیم اگر خودرو حرکت کرد و خاموش نشد دیسک و صفحه تمام شده است. ولی اگر خودرو سریع خاموش شد، هنوز زمان تعویض صفحه کلاچ فرا نرسیده است؛ به همین سادگی!
۳- در سر بالایی نیمه شدید، اگر نیاز به تعویض دنده به شمارههای سنگین زیاد مشهود بود، نشانهای برای تعویض صفحه کلاچ است.
۴-وقتی که پشت فرمان متوجه شوید، ماشین زیاد گاز میخورد ولی حرکت و شتاب خوبی ندارد! خب،وقت تعویض صفحه کلاچ است.
۵- گاه پیش میآید که دندههای خودرو، خصوصا دنده یک و دنده عقب خوب جا نرفته و به سختی می توان دنده را جا داد. این مشکل در ترافیکهای سنگین نیز به وضوح مشاهده میشود.
شبدیز مارکت تامین کننده ی انواع دیسک و صفحه می باشد برای خرید انواع محصولات دیسک و صفحه ی شایان صنعت می توانید با نمایندگی شایان صنعت تماس حاصل نمایید .